Η Διεθνής Ημέρα Βιοποικιλότητας (International Day for Biodiversity, IDB) καθιερώθηκε το 1993 από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών και γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 22 Μαΐου αποβλέποντας στην ευαισθητοποίηση της παγκόσμιας κοινότητας για την αξία της βιολογικής ποικιλίας, στην ανάσχεση της απώλειάς της, στην προστασία και βιώσιμη διαχείρισή της.
Με θέμα «Γίνε μέρος του Σχεδίου» ("Be part of the Plan"), η φετινή Διεθνής Ημέρα Βιοποικιλότητας προτρέπει στην ενίσχυση της δράσης για την εφαρμογή του Παγκόσμιου Πλαισίου για τη Βιοποικιλότητα Κουνμίνγκ-Μόντρεαλ (Kunming-Montreal Global Biodiversity Framework, GBF), αναφερόμενο, επίσης, ως Σχέδιο για τη Βιοποικιλότητα (The Biodiversity Plan).
Το Παγκόσμιο Πλαίσιο για τη Βιοποικιλότητα Κουνμίνγκ-Μόντρεαλ υιοθετήθηκε στη διάρκεια της 15ης Διάσκεψης των Συμβαλλομένων Μερών (COP15) της Σύμβασης για τη Βιολογική Ποικιλία, που πραγματοποιήθηκε στις 7-19 Δεκεμβρίου 2022 στο Μόντρεαλ του Καναδά. Απόρροια διαβουλεύσεων και διαπραγματεύσεων τετραετούς διάρκειας, το Παγκόσμιο Πλαίσιο για τη Βιοποικιλότητα Κουνμίνγκ-Μόντρεαλ συνιστά τον νέο οδικό χάρτη για την προστασία και την αποκατάσταση της φύσης, υποστηρίζει την επίτευξη των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης, καθορίζει και χαράσσει μία φιλόδοξη πορεία ενίσχυσης της παγκόσμιας δράσης για την πραγμάτωση ενός συνόλου καίριων στόχων που θα θέσουν τη βιοποικιλότητα σε τροχιά ανάκαμψης.
Η ιστορικής σημασίας παγκόσμια συμφωνία για τη βιοποικιλότητα θέτει τέσσερις μακροπρόθεσμους στόχους για το 2050 και είκοσι τρεις στόχους προς επίτευξη έως το 2030, στους οποίους συγκαταλέγονται:
✔ η αποκατάσταση τουλάχιστον του 30% των υποβαθμισμένων οικοσυστημάτων (χερσαίων, εσωτερικών υδάτων, παράκτιων και θαλάσσιων) έως το 2030 για την υποστήριξη της βιοποικιλότητας, την ανάκαμψη των οικοσυστημικών λειτουργιών και υπηρεσιών, τη διασφάλιση της οικολογικής ακεραιότητας και συνδεσιμότητας,
✔ η διατήρηση και βιώσιμη διαχείριση τουλάχιστον του 30% των οικοσυστημάτων έως το 2030, ιδιαίτερα των οικοσυστημάτων καίριας σημασίας για τη βιοποικιλότητα,
✔ η αναχαίτιση της ανθρωπογενούς εξαφάνισης αναγνωρισμένων ειδών και, έως το 2050, η μείωση κατά δέκα φορές του κινδύνου και του ρυθμού εξαφάνισης όλων των ειδών (συμπεριλαμβανομένων των μη αναγνωρισμένων),
✔ η μείωση του κινδύνου από τη χρήση φυτοφαρμάκων και επικίνδυνων χημικών ουσιών τουλάχιστον κατά το ήμισυ έως το 2030,
✔ ο περιορισμός της απώλειας θρεπτικών ουσιών από τα οικοσυστήματα τουλάχιστον κατά το ήμισυ έως το 2030 μέσω εφαρμογής, μεταξύ άλλων, περισσότερο αποτελεσματικών πρακτικών χρήσης και ανακύκλωσής τους,
✔ η μείωση, έως το 2030, της ρύπανσης και των αρνητικών επιπτώσεών της σε επίπεδα που δεν είναι επιβλαβή για τη βιοποικιλότητα, τις λειτουργίες και τις υπηρεσίες των οικοσυστημάτων,
✔ η μείωση, έως το 2030, του παγκόσμιου αποτυπώματος της κατανάλωσης μέσω περιορισμού, μεταξύ άλλων, της υπερκατανάλωσης, της παραγωγής αποβλήτων και της σπατάλης τροφίμων κατά 50%,
✔ η βιώσιμη διαχείριση περιοχών όπου αναπτύσσονται δραστηριότητες γεωργίας, υδατοκαλλιέργειας, αλιείας και δασοκομίας και η ουσιαστική ενίσχυση της αγροοικολογίας και άλλων φιλικών προς τη βιοποικιλότητα πρακτικών παραγωγής,
✔ ο περιορισμός των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στη βιοποικιλότητα μέσω ανάληψης δράσεων μετριασμού και προσαρμογής και εφαρμογής επιλογών-λύσεων που βασίζονται στη φύση,
✔ o μετριασμός των επιπτώσεων των χωροκατακτητικών ξενικών ειδών στη βιοποικιλότητα τουλάχιστον κατά το ήμισυ έως το 2030,
✔ η διασφάλιση της νόμιμης και βιώσιμης χρήσης και εμπορίας άγριων ειδών έως το 2030,
✔ το «πρασίνισμα» των αστικών χώρων.
Η αποτελεσματική εφαρμογή και η επίτευξη των στόχων του Παγκόσμιου Πλαισίου για τη Βιοποικιλότητα Κουνμίνγκ-Μόντρεαλ προϋποθέτουν την ενεργή συμμετοχή και υποστήριξη όλων των πολιτών, των εθνικών και υποεθνικών κυβερνήσεων, των αυτοχθόνων πληθυσμών και των τοπικών κοινοτήτων, των επιχειρήσεων, των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων κ.ά.
Αποβλέποντας στην ανάσχεση της απώλειας της βιοποικιλότητας, οι επιλογές, οι στάσεις και οι συμπεριφορές των νέων ανθρώπων μπορούν να επιταχύνουν τη μετασχηματιστική αλλαγή που απαιτείται. Εάν είστε νέος και επιθυμείτε να συμβάλλετε στην επίτευξη του Σχεδίου για τη Βιοποικιλότητα, υπάρχουν πολλές πρωτοβουλίες και δράσεις που μπορείτε να αναλάβετε… Από το να συζητήσετε με τους/τις φίλους/ες σας για την αξία της βιοποικιλότητας μέχρι να προτρέψετε τους γονείς σας να σταματήσουν τη χρήση φυτοφαρμάκων στον κήπο σας. Οι ενέργειές σας - όσο περιορισμένες κaι αν σας φαίνονται – είναι σημαντικές και θα εμπνεύσουν τους ανθρώπους του περιβάλλοντός σας.
Μερικές ενδεικτικές προτάσεις:
► Διοργανώστε δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης για τον οικολογικό ρόλο ενός είδους της περιοχής σας (ενός πουλιού, ενός θηλαστικού, ενός επικονιαστή, ενός φυτού ή οποιουδήποτε άλλου είδους επιλέξετε) και τη διατήρηση του πληθυσμού του.
► Κατανοήστε την έννοια και την αξία της γενετικής ποικιλότητας των φυσικών πληθυσμών και μοιραστείτε τη γνώση σας με τους/τις φίλους/ες και τους/τις συνομήλικούς/ές σας.
► Ενημερωθείτε για τα οφέλη της διατήρησης διαφορετικών ποικιλιών φυτών και φυλών ζώων για τις σημερινές και τις μελλοντικές γενιές και τον τρόπο με τον οποίο οι επιστήμονες και οι αγρότες επιτυγχάνουν την προστασία τους.
► Διαβάστε τις ετικέτες κοινών προϊόντων οικιακής χρήσης και πληροφορηθείτε για τις επιπτώσεις των περιεχόμενων χημικών ουσιών στη βιοποικιλότητα. Αναζητήστε εναλλακτικά, φιλικά προς το περιβάλλον προϊόντα και προτείνετε τη χρήση τους στην οικογένεια και στους/στις φίλους/ες σας.
► Γίνετε η αλλαγή που θέλετε να δείτε στον κόσμο: ανακυκλώστε, επαναχρησιμοποιήστε και περιορίστε τα απόβλητά σας.
► Επιλέγετε τρόφιμα που παράγονται στον τόπο σας. Μπορείτε, επίσης, να καλλιεργήσετε φρούτα και λαχανικά στο σπίτι σας ή/και να ενθαρρύνετε τους/τις φίλους/ες και τους γείτονές σας για τη δημιουργία ενός κοινοτικού κήπου στην περιοχή σας.
► Αντισταθείτε στη σύγχρονη τάση της «γρήγορης μόδας». Τα ανθεκτικά ρούχα περιορίζουν τις εκπομπές άνθρακα, τη ρύπανση που προκαλείται από τις χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνται για τη βαφή τους και την απελευθέρωση μικροπλαστικών στο περιβάλλον.
► Ενημερωθείτε για την πρόσβαση στους γενετικούς πόρους και τον δίκαιο και ισότιμο καταμερισμό των οφελών που απορρέουν από την αξιοποίησή τους, που κατοχυρώνεται στο Άρθρο 15 της Σύμβασης για τη Βιοποικιλότητα και στο Πρωτόκολλο της Ναγκόγια που τη συμπληρώνει.
► Συζητήστε με ανθρώπους μεγαλύτερης ηλικίας για τα είδη τροφίμων που συνήθιζαν να καταναλώνουν στο παρελθόν, τους τρόπους με τους οποίους τα προμηθεύονταν και τις πρακτικές μαγειρικής που χρησιμοποιούσαν.
► Οι παραδοσιακές γνώσεις, οι καινοτομίες, οι πρακτικές και οι τεχνολογίες των αυτοχθόνων πληθυσμών και των τοπικών κοινοτήτων σε θέματα διατήρησης της βιοποικιλότητας αξίζουν την εκτίμηση και τον σεβασμό σας. Η πρόσβαση στη γνώση και στην εμπειρία τους προϋποθέτει την ελεύθερη, εκ των προτέρων και ενημερωμένη συναίνεσή τους.
► Επιλέξτε ασχολίες και δραστηριότητες αναψυχής φιλικές προς τη βιοποικιλότητα και το περιβάλλον. Προτιμήστε τα μέσα μετακίνησης και μεταφοράς, τις πηγές ενέργειας, τα τρόφιμα, τα ρούχα, τις υπηρεσίες και τα προϊόντα που προκαλούν τη λιγότερη ρύπανση.
► Γίνετε μέλος μίας οργάνωσης, ενός κινήματος, ενός δικτύου, μίας κοινότητας νέων που εργάζεται για την προστασία και την αποκατάσταση της βιοποικιλότητας. Παροτρύνετε και βοηθήστε άλλες ομάδες πολιτών να ενσωματώσουν ζητήματα που σχετίζονται με την ανάσχεση της απώλειας της βιοποικιλότητας στην εργασία τους.
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
Από τον επίσημο ιστότοπο της Σύμβασης για τη Βιολογική Ποικιλότητα (Convention on Biological Diversity):
https://www.cbd.int/biodiversity-day
https://www.cbd.int/biodiversity-day/take-action/2024
Convention on Biological Diversity (2022). Final text of Kunming-Montreal Global Biodiversity Framework
https://prod.drupal.www.infra.cbd.int/sites/default/files/2022-12/221222-CBD-PressRelease-COP15-Final.pdf?_gl=1*mmx787*_ga*MjEyNzM3NDIyMS4xNzE0NDA4ODg0*_ga_7S1TPRE7F5*MTcxNDkyNjI2OS40LjEuMTcxNDkyNzg1Ni41NS4wLjA.
Ευρωπαϊκή Επιτροπή (2022). COP15: ιστορική παγκόσμια συμφωνία για τη φύση και τους ανθρώπους
https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/eL/ip_22_7834
